خلاصه کتاب:

از سنّت‏هاي حسنه پيرامون انديشه‌ي سياسي غربيان مي‏توان به تلاش‏هاي متفكّران فراواني از آن سامان (و نيز برخي از انديشمندان ايراني) در طرح تطوّرات ۲۵ قرنه‌ي انديشه‌ي سياسي در غرب، بر اساس انديشه‌ي متفكّران و يا مكاتب عمده‌ي سياسي اشاره داشت؛ سنّتي كه در جامعه‌ي اسلامي-ايراني عمدتاً مغفول‏ مانده و تلاش‏هاي انجام‏شده نيز غالباً به انديشه‌ي سياسي متفكّران سابق اختصاص يافته است.

نگارنده با هدف پرنمودن گوشه‏يي از خلأ موجود، در سال ۱۳۸۱ براي جلسه‏يي خصوصي، ارايه‌ي سيري در انديشه‌ي سياسي بعضي از متفكّران قرن اخير و حتّي دهه‏هاي اخير را آغاز نمود و سپس با استقبال برخي از پژوهشكده‏ها براي چاپ مقالات، بيش از طرح درنظرگرفته‏شده برخي مباحث به كتابت درآمده و عمدتاً نيز ارايه گرديده‏اند.

گرچه تلاش نگارنده عمده‌ي متفكّران اصلي حاضر و پس از انقلاب اسلامي را پوشش مي‌داد و مباحث نسبتاً مبسوط نيز فراهم آمد، ولي از آن‌جا كه مقالات مربوط به برخي متفكّران اسلامي (آيت‌الله عبدالله جوادي‌آملي، آيت‌الله سيّدمحمّدباقر صدر، دكتر عبدالكريم سروش، دكتر سيّدجواد طباطبايي و آيت‌الله محمّدتقي مصباح‌يزدي) براي يكي از پژوهشكده‌ها نگارش يافته و آن نهاد نيز هنوز مقالات مذكور را منتشر ننموده است، از اين رو اخلاقاً جايز نبود كه آن محتوا و مضامين در اين اثر منتشر گردد. بدين جهت در اين مجموعه انديشه‌ي سياسي برخي متفكّران عمدتاً شيعي سده‌ي اخير (و ظاهراً غير مرتبط با يكديگر) با هدف توليد و بسط ادبيّاتي در رابطه با انديشه‌ي سياسي ايراني و اسلامي گردآوري شده و به علاقه‌مندان و انديشه‌ورزان عرضه شده است.

بخش نخست كتاب حاضر شامل هفت مقاله مي‌باشد:
اوّلين مقاله با عنوان «مفاهيم سياست و دين»، به اختصار تعاريف سه‌گانه‌ي لغوي، اصطلاحي و انضمامي (عملياتي) از دو كليدواژه‌ي اصلي كتاب حاضر را به بحث مي‌گذارد.
دوّمين مقاله تحت عنوان «سيري در انديشه‌ي سياسي آيت‏الله محمّدحسين ناييني»، پيش‌ از اين در كتاب: «انديشه‌ي سياسي در جهان اسلام از فروپاشي خلافت عثماني» (جلد ۱)، از سوي پژوهشگاه علوم انساني، فرهنگ و مطالعات اجتماعي جهاد دانشگاهي (۱۳۸۴) به چاپ رسيده و منتشر شده است.
سوّمين مقاله با عنوان «سيري در انديشه‌ي سياسي دكتر علي‌شريعتي» قبلاً در ايّام وفات آن متفكّر از سوي روزنامه‌ي جوان در دو نوبت به چاپ رسيده و انتشار يافته است: ش ۱۹۵ (۱۳۸۲/۳/۲۸) (ويژه‌نامه‌ي فرهنگ و انديشه)؛ و ش ۱۷۶۶ (۱۳۸۴/۳/۲۶) و ش ۱۷۷۲ (۱۳۸۴/۴/۲).
چهارمين مقاله با عنوان «سيري در انديشه‌ي سياسي امام خميني» پيش‌تر در كتاب «انديشه‌ي سياسي در جهان اسلام از فروپاشي خلافت عثماني» (جلد ۱)، از سوي پژوهشگاه علوم انساني، فرهنگ و مطالعات اجتماعي جهاد دانشگاهي (1384) چاپ و منتشر گرديده است.
پنجمين مقاله تحت عنوان «بررسي سير تحوّل انديشه‌هاي سياسي امام خميني قبل و بعد از انقلاب اسلامي و تأثير زمان و مكان بر آن»، براي ارايه در هم‌انديشي روش‌شناسي مطالعه‌ي شخصيّت و انديشه‌ي امام خميني كه توسّط پژوهشكده‌ي علوم انساني دانشگاه امام حسين(ع) برگزار شد، انتخاب گرديد، كه به اختصار در مجموعه خلاصه مقالات هم‌انديشي (اسفند ۱۳۷۸) و به طور كامل در فصلنامه‌ي مصباح، دانشگاه امام حسين(ع)، ش ۴۲ (تابستان ۱۳۸۱) و نيز در روزنامه‌ي جوان، در دو بخش (۱۳۸۵/۳/۲۵) و (۱۳۸۵/۴/۱)، قبل از اين به چاپ رسيده و انتشار يافته است.
ششمين مقاله با عنوان «سيري در انديشه‌ي سياسي آيت‏الله دكتر مهدي حائري‏يزدي»، در اوّلين همايش بين‌المللي مردم‌سالاری ديني كه توسّط دانشگاه علّامه طباطبايي و نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه‌ها برگزار گرديد، در خلاصه مقالات همايش از سوي دفتر نشر معارف (۱۳۸۲) و در مجموعه مقالات همايش با عنوان: مردم‌سالاري ديني، ج ۱ (ديدگاه‌ها)، از سوي مؤسّسه‌ی چاپ و نشر عروج (۱۳۸۵) پيش‌تر به چاپ رسيده و منتشر شده است.
هفتمين مقاله «تأمّلي بر ارتباط دين و حكومت (خلافت) از نگاه علي‌عبدالرّازق‏» نام دارد كه ضمن معرّفي اين متفكّر مصري و انديشه‌ي سياسي او، نقد و نظري كوتاه بر ترجمه‌ي كتاب او (الإسلام و أصول الحكم) كه توسّط «امير رضايي» (۱۳۸۰) با عنوان «اسلام و مباني قدرت» صورت گرفته، خواهد داشت. اين نوشتار قبلاً در فصلنامه‌ي راهبرد (نشريه‌ي مركز تحقيقات استراتژيك مجمع تشخيص مصلحت نظام)، ش۲۵ (پاييز ۱۳۸۱) به چاپ رسيده و منتشر شده است. و نيز در سايت آن مركز (www.csr.ir/Rahbord/zfa/Rahbord25.asp) قابل دسترسي مي‌باشد.
بخش دوّم كتاب حاضر شامل چهار نقد كتاب مي‌باشد كه همگي پيش از اين در روزنامه‌ي جوان (ويژه‌نامه‌ي فرهنگ و انديشه) به چاپ رسيده و منتشر گرديده‌اند:
1) نقد و نظري بر كتاب «انديشه‌ي سياسي مسكويه»، اثر «محسن مهاجرنيا»، (۱۳۸۲/۴/۴).
2) نقد و نظري بر كتاب «انديشه‌ي سياسي در اسلام معاصر»، اثر دكتر «حميد عنايت»، (۱۳۸۱/۱۱/۹).
3) نقد و نظري بر كتاب «انديشه‌ي سياسي شريعتي»، اثر «سيّدرضا شاكري»، (۱۳۸۲/۹/۱۹).
4) نقد و نظري بر كتاب «قرائت امام خميني از سياست»، اثر «علي‌اصغر توحّدي»، (۱۳۸۲/۹/۲۶).
بسيار شائقم كه ديدگاه نخبگان و متفكّران و دلسوزان اين مرز و بوم را درباره‌ي مقالات اين اثر داشته باشم و توجّه انتقادي به مباحث عرضه‌شده مورد استقبال و امتنان نويسنده خواهد بود.