موضوع: اسلام و سياست - جامعه شناسان اسلامی ايرانی - اسلامشناسان ايرانی
ناشر: انتشارات جوان پويا
سال چاپ: ۱۳۸۹
از سنّتهاي حسنه پيرامون انديشهي سياسي غربيان ميتوان به تلاشهاي متفكّران فراواني از آن سامان (و نيز برخي از انديشمندان ايراني) در طرح تطوّرات ۲۵ قرنهي انديشهي سياسي در غرب، بر اساس انديشهي متفكّران و يا مكاتب عمدهي سياسي اشاره داشت؛ سنّتي كه در جامعهي اسلامي-ايراني عمدتاً مغفول مانده و تلاشهاي انجامشده نيز غالباً به انديشهي سياسي متفكّران سابق اختصاص يافته است.
نگارنده با هدف پرنمودن گوشهيي از خلأ موجود، در سال ۱۳۸۱ براي جلسهيي خصوصي، ارايهي سيري در انديشهي سياسي بعضي از متفكّران قرن اخير و حتّي دهههاي اخير را آغاز نمود و سپس با استقبال برخي از پژوهشكدهها براي چاپ مقالات، بيش از طرح درنظرگرفتهشده برخي مباحث به كتابت درآمده و عمدتاً نيز ارايه گرديدهاند.
گرچه تلاش نگارنده عمدهي متفكّران اصلي حاضر و پس از انقلاب اسلامي را پوشش ميداد و مباحث نسبتاً مبسوط نيز فراهم آمد، ولي از آنجا كه مقالات مربوط به برخي متفكّران اسلامي (آيتالله عبدالله جواديآملي، آيتالله سيّدمحمّدباقر صدر، دكتر عبدالكريم سروش، دكتر سيّدجواد طباطبايي و آيتالله محمّدتقي مصباحيزدي) براي يكي از پژوهشكدهها نگارش يافته و آن نهاد نيز هنوز مقالات مذكور را منتشر ننموده است، از اين رو اخلاقاً جايز نبود كه آن محتوا و مضامين در اين اثر منتشر گردد. بدين جهت در اين مجموعه انديشهي سياسي برخي متفكّران عمدتاً شيعي سدهي اخير (و ظاهراً غير مرتبط با يكديگر) با هدف توليد و بسط ادبيّاتي در رابطه با انديشهي سياسي ايراني و اسلامي گردآوري شده و به علاقهمندان و انديشهورزان عرضه شده است.
بخش نخست كتاب حاضر شامل هفت مقاله ميباشد:
اوّلين مقاله با عنوان «مفاهيم سياست و دين»، به اختصار تعاريف سهگانهي لغوي، اصطلاحي و انضمامي (عملياتي) از دو كليدواژهي اصلي كتاب حاضر را به بحث ميگذارد.
دوّمين مقاله تحت عنوان «سيري در انديشهي سياسي آيتالله محمّدحسين ناييني»، پيش از اين در كتاب: «انديشهي سياسي در جهان اسلام از فروپاشي خلافت عثماني» (جلد ۱)، از سوي پژوهشگاه علوم انساني، فرهنگ و مطالعات اجتماعي جهاد دانشگاهي (۱۳۸۴) به چاپ رسيده و منتشر شده است.
سوّمين مقاله با عنوان «سيري در انديشهي سياسي دكتر عليشريعتي»
قبلاً در ايّام وفات آن متفكّر از سوي روزنامهي جوان در دو نوبت به چاپ رسيده و انتشار يافته است: ش ۱۹۵ (۱۳۸۲/۳/۲۸) (ويژهنامهي فرهنگ و انديشه)؛ و ش ۱۷۶۶ (۱۳۸۴/۳/۲۶) و ش ۱۷۷۲ (۱۳۸۴/۴/۲).
چهارمين مقاله با عنوان «سيري در انديشهي سياسي امام خميني» پيشتر در كتاب «انديشهي سياسي در جهان اسلام از فروپاشي خلافت عثماني» (جلد ۱)، از سوي پژوهشگاه علوم انساني، فرهنگ و مطالعات اجتماعي جهاد دانشگاهي (1384) چاپ و منتشر گرديده است.
پنجمين مقاله تحت عنوان «بررسي سير تحوّل انديشههاي سياسي امام خميني قبل و بعد از انقلاب اسلامي و تأثير زمان و مكان بر آن»، براي ارايه در همانديشي روششناسي مطالعهي شخصيّت و انديشهي امام خميني كه توسّط پژوهشكدهي علوم انساني دانشگاه امام حسين(ع) برگزار شد، انتخاب گرديد، كه به اختصار در مجموعه خلاصه مقالات همانديشي (اسفند ۱۳۷۸) و به طور كامل در فصلنامهي مصباح، دانشگاه امام حسين(ع)، ش ۴۲ (تابستان ۱۳۸۱) و نيز در روزنامهي جوان، در دو بخش (۱۳۸۵/۳/۲۵) و (۱۳۸۵/۴/۱)، قبل از اين به چاپ رسيده و انتشار يافته است.
ششمين مقاله با عنوان «سيري در انديشهي سياسي آيتالله دكتر مهدي حائرييزدي»، در اوّلين همايش بينالمللي مردمسالاری ديني كه توسّط دانشگاه علّامه طباطبايي و نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاهها برگزار گرديد، در خلاصه مقالات همايش از سوي دفتر نشر معارف (۱۳۸۲) و در مجموعه مقالات همايش با عنوان: مردمسالاري ديني، ج ۱ (ديدگاهها)، از سوي مؤسّسهی چاپ و نشر عروج (۱۳۸۵) پيشتر به چاپ رسيده و منتشر شده است.
هفتمين مقاله «تأمّلي بر ارتباط دين و حكومت (خلافت) از نگاه عليعبدالرّازق» نام دارد كه ضمن معرّفي اين متفكّر مصري و انديشهي سياسي او، نقد و نظري كوتاه بر ترجمهي كتاب او (الإسلام و أصول الحكم) كه توسّط «امير رضايي» (۱۳۸۰) با عنوان «اسلام و مباني قدرت» صورت گرفته، خواهد داشت. اين نوشتار قبلاً در فصلنامهي راهبرد (نشريهي مركز تحقيقات استراتژيك مجمع تشخيص مصلحت نظام)، ش۲۵ (پاييز ۱۳۸۱) به چاپ رسيده و منتشر شده است. و نيز در سايت آن مركز (www.csr.ir/Rahbord/zfa/Rahbord25.asp) قابل دسترسي ميباشد.
بخش دوّم كتاب حاضر شامل چهار نقد كتاب ميباشد كه همگي پيش از اين در روزنامهي جوان (ويژهنامهي فرهنگ و انديشه) به چاپ رسيده و منتشر گرديدهاند:
1) نقد و نظري بر كتاب «انديشهي سياسي مسكويه»، اثر «محسن مهاجرنيا»، (۱۳۸۲/۴/۴).
2) نقد و نظري بر كتاب «انديشهي سياسي در اسلام معاصر»، اثر دكتر «حميد عنايت»، (۱۳۸۱/۱۱/۹).
3) نقد و نظري بر كتاب «انديشهي سياسي شريعتي»، اثر «سيّدرضا شاكري»، (۱۳۸۲/۹/۱۹).
4) نقد و نظري بر كتاب «قرائت امام خميني از سياست»، اثر «علياصغر توحّدي»، (۱۳۸۲/۹/۲۶).
بسيار شائقم كه ديدگاه نخبگان و متفكّران و دلسوزان اين مرز و بوم را دربارهي مقالات اين اثر داشته باشم و توجّه انتقادي به مباحث عرضهشده مورد استقبال و امتنان نويسنده خواهد بود.