خلاصه کتاب:

اگر انديشه‌های بشری را در يک نگاه بتوان به دو دسته‌ي ساده و پيچيده‌ تقسيم‌ نمود، در عرضه‌‌ي اين انديشه‌ها چهار حالت مي‌توان تصور کرد:

الف) انديشه‌ي ساده را با زبان ساده عرضه و ارايه نمود. مثلاً معلم اخلاق با زبانی روان، نکات اخلاقی را با مخاطبان در ميان بگذارد.
ب) انديشه‌ي ساده را با زبان سخت و دشوار عرضه نمود. چنانچه برخی آدميان از جمله برای اظهار فضل، ممکن است سخت‌ترين مفاهيم و روش‌ها را برای ارايه‌ي مباحث‌شان برگزينند.
ج) انديشه‌ي پيچيده‌يي را با زبانی پيچيده و سنگين عرضه نمود. مثلاً فيلسوفی، انديشه‌هاي‌ فلسفی‌اش را به اجمال و در قالب مفاهيم صرف فلسفی بيان کند (بگويد يا بنويسد).
د) انديشه‌ي پيچيده‌ را با زبانی سهل و روان به مخاطبين ‌عرضه‌ داشت.

در بين چهار قسم فوق، حالت اول (عرضه‌ي مطلب ساده به زبان ساده) و سوم (عرضه‌ي مطلب پيچيده با زبان پيچيده) طبيعی بوده و حالت دوم (عرضه‌ي انديشه‌ي ساده با زبانی سخت)، خاص انسان‌هايي است که از مشکلات روحی و روانی رنج برده و يا فقر علمی‌شان در رشته‌هاي ‌جدی را با زبان‌بازی جبران مي‌کنند. اما سخت‌ترين کارها شيوه‌ي چهارم (عرضه‌ي انديشه‌ي سخت به زبان ساده) است و اين کار هنر بالا و توانايي جدی از سويي و اشراف و تسلط بر بحث از سوی ديگر را مي‌طلبد. اگر امروزه اکثر فارسی‌زبانان ايرانی با «حافظ» و ديوان‌ او انس دارند، يک دليل‌اش آن است که به تعبير خودش، تواناتر از ديگران از رخ انديشه نقاب گشوده است:

«کس چو حافظ نگشود از رخ انديشه نقاب
تا سر زلف سخن را به قلم شانه زدند»

و مسايل دقيق عرفانی را به نحوی کالبدشکافی نموده که هر کس در حد وسع‌اش مي‌تواند از آن مضامين بهره‌گيرد و با اشعارش زندگی‌ کند؛ گرچه پيام‌اش برای محققان جای تأويل و تفسير فراوان دارد.

ارايه‌ي مباحث و مفاهيم تخصصی و پيچيده‌ي يک رشته‌ي علمی و آکادميک مثل علوم سياسی به زبان آسان و روان و برای همه‌ي آحاد جامعه، هرگز کار سهلی نيست؛ خصوصاً اگر قرار باشد که اولين‌بار در اين ميدان خالی پا به عرصه گذاشت. از اين رو با قبول دشواری کار و ناهمواری راه و توشه‌ي اندک، وارد صحنه شده و از همه‌ي کسانی که به هر نحو (ارشاد، انتقاد، بسط و...)، ما را در اين مسير ياری نمايند، متشکر خواهيم بود.